Toen ik zelf in het onderwijs werkte heb ik vaak geroepen dat ik later ‘een rusthuis voor overspannen docenten’ ging opzetten. Dat riep altijd veel bijval op. Veel mensen die ik nu coach komen uit het onderwijs; zoekend naar rust.

Volgens de cijfers van het CBS heeft 1 op de 5 medewerkers in het onderwijs burn-out klachten. Onderwijs is de beroepsgroep met de meeste kans op een burn-out. Tegelijkertijd blijkt dat de tevredenheid onder Nederlandse leraren over hun beroep groot is. Bevlogen mensen maar snel opgebrand.

Veel startende docenten zien deze bui aankomen. Ze willen wel docent worden, maar niet blijven. Ze haken af door de grote werkdruk, het bezig zijn met de vele randtaken en geen antwoord krijgen op vragen waar ze mee rondlopen.

In mijn praktijk kom ik veel bevlogen en betrokken leraren tegen. Ze willen het heel erg goed doen, het welzijn van de leerling staat voorop en gaat hen aan het hart. Ze beschouwen het vaak als een roeping, kennis doorgeven, jonge mensen op weg helpen in het leven. Daarbij hebben ze ongemerkt steeds meer van zichzelf ingeleverd. Een burn-out ontstaat nooit van de ene dag op de andere, dat is een sluipend proces. Toch geven veel leerkrachten aan dat ze er door overvallen werden. De signalen zijn lange tijd voor lief genomen en genegeerd, ze stonden opgebrand voor de klas.

Bij burn-out speelt de werkdruk een belangrijke rol maar werkdruk kun je niet als enige schuldige aanwijzen. Naast externe factoren spelen karaktereigenschap ook een belangrijke rol. Ik zie docenten die het zichzelf niet gemakkelijk maken. Zoals de leerkracht die in het kader van het thema ‘gezonde voeding’ na afloop van een avondbijeenkomst over Stressmanagement nog 25 sinaasappels ging pellen. Want dat konden de kinderen zelf niet. Ik zag die lieve juf al zitten, gebogen over een teiltje.

Je kunt de wind niet veranderen maar wel de stand van je zeilen

De bevlogen leerkracht

We weten welke gedragskenmerken de kans op een burn-out vergroten. De ideale kandidaat heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel, is perfectionistisch, loyaal en betrokken. Mooie eigenschappen waar menig docent zich in zal herkennen.

Als de (werk)druk wordt opgevoerd leun je nog meer op de kwaliteiten waar je goed in bent. Je laat deze kant van jezelf nog meer zien tot het teveel van het goede wordt. Je bent niet meer gezond betrokken maar kunt geen afstand meer nemen.

Verantwoordelijkheidsgevoel kent dan geen grenzen. Je ziet waar anderen steken laten vallen en springt als redder in het gat. Met gemak neem je taken van collega’s over, want ‘iemand moet het doen’, ‘ik kan het beter’ of ‘ik wil er geen ruzie over maken’.

‘Wanneer ‘Nee’ niet in je woordenboek staat ontaardt loyaliteit in een duizelingwekkend takenpakket waar je terugkijkend ’in bent gerold’. ‘Als ikNee zeg zadel ik collega’s met de taak op’, is de overtuiging van de betrokken docent. Je gaat dus je door tot je niet meer kunt.

Je doet alles voor de leerlingen, denkt niet aan jezelf maar kiest vanzelfsprekend voor hun belang. Je bent niet eerder rustig tot alles goed geregeld is, desnoods sla je je sportavond over en werk je in de weekenden door.

Gedragspatronen sluipen erin, ook collectief. Af en toe een pas op de plaats om te kijken hoe de stand van jouw zeilen is, kan de grip op je eigen werkgeluk terugbrengen.

Uiteindelijk lukt het heel veel leerkrachten wél het beste van zichzelf te geven en niet op te branden. Ook een burn-out kan een stevige levensles zijn waarna veel docenten het hoofd heel goed boven water kunnen houden.

Hoe doen ze dat?

Realistisch zijn
Loyaliteit is geen vanzelfsprekendheid, je hebt een keuze. Je kunt van harte ja zeggen, maar ook nee.
Als je vanuit een reflex altijd ja zegt help je jezelf om rust in te bouwen en te voelen of dit dienstbaar is naar jezelf. Kun je het waarmaken zonder jezelf te verliezen?
Wie een burn-out heeft is dikwijls niet realistisch bezig gewist. Onnadenkend of te optimistisch dat het wel zal lukken wordt het eigen kunnen overschat.
Realistische docenten kennen hun grenzen en geven dit aan.

Goed is goed genoeg
Veel van wat je moet bedenk je zelf.Je jaagt jezelf op met gedachten over alles wat moet, daarmee zit je jezelf op de hielen. Je wordt moe van moeten. Wie altijd alles goed wil doen raakt vroeg of laat uitgeput. Als je ook ‘basic’ kunt werken heb je de vrijheid zelf te kiezen waar je extra in investeert. Dat ontdekte ook de leerkracht die zichzelf nu toestaat om af en toe ‘iets van de plank pakken’ en niet iedere les opnieuw uit te vinden.

De shit niet bij je houden
Als je de eigen wensen en frustraties bespreekbaar maakt neem je de shit niet mee naar huis. Opgespaarde ergernissen en organisatiepijn zorgt voor een stress-systeem wat constant alert is. Daar wordt je moe van.Leerlingen en studenten van feedback voorzien is heel gewoon maar ook tegen collega’s en leidinggevenden durven zeggen waar je mee zit, je uitspreken en de ander durven aanspreken. Niet klagen en mopperen tegen anderen maar in actie komen als het wringt.

Gelijkwaardigheid
Je doet het niet alleen! Als je verantwoordelijkheid deelt gaat het niet langer over mijn maar over onzeschool. Gelijkwaardigheid betekent je plaats durven innemen, jezelf niet kleiner of groter maken dan de ander. Kwetsbaar durven zijn, hulp en meedenkers vragen. Jezelf laten zien en horen in wat je belangrijk vindt. Maar ook net zo loyaal naar jezelf durven zijn als naar de ander.

Doen waar je hart naar uitgaat
Iets goed kunnen wil niet zeggen dat het bij je kern(talenten) past. Vitale docenten weten waar hun hart naar uitgaat en geven hier prioriteit aan. Ze bewaken dat ze werk doen waar hun hart echt naar uitgaat. Durven hun nek uit te steken om taken te doen waar de energie van gaat stromen. Die rollen niet zomaar ergens in maar hebben de touwtjes van hun loopbaan zelf in handen.

Jezelf iets gunnen
Betrokkenheid houd je pas vol als je jezelf ook ruimte gunt. Adempauze, zonder dat vervelende stemmetje wat fluistert dat je de kantjes er maar van af loopt. Vitale docenten weten dat voor jezelf zorgen geen luxe is maar noodzaak. Vrije tijd bewaken ze om de batterij op teladen. Je eigen energie breng je over op anderen.

Je energie op orde houden is dus net zo belangrijk is als je roeping. Zonder energie lukt het niet. 

Wil jij meer grip op je werk… en naast leuk werk ook een leuk leven?
Als je daar wel wat hulp bij kunt gebruiken neem dan vrijblijvend contact met mij op.